بررسی پلی مورفیسم پروموتر ژن fas در بیماران مبتلا به لوسمی حاد لنفوبلاستیک و میلوبلاستیک و رابطه آن پیش آگهی بیماری

اپوپتوز یک فرایند بیولوژیکی است که سبب برقراری و حفظ تعادل بین تولید و تخریب سلولها در بافت می گردد. با توجه به اینکه ژن fas یکی از چندین پروتئین مهم در اپوپتوز را کد می کند و در تمایز طبیعی، تنظیم و رشد سلولهای میلوئیدی و لنفوئیدی دارای اهمیت می باشد، لذا پلی مورفیسم های موجود در این ژن را می توان به عنوان یکی از عوامل ژنتیکی مهم در مقاومت دارویی، کاهش پاسخ سلولهای سرطانی به شیمی درمانی و بقا و رشد این سلولها در بافت خونساز مطرح کرد. در این مطالعه فراوانی پلی مورفیسم های پروموتر ژن fas در موقعیت های g/a 1377- و a/g 670 – در 142 بیمار مبتلا به لوسمی حاد لنفوئیدی و 91 بیمار مبتلا به لوسمی حاد میلوئیدی و 293 فرد سالم به عنوان گروه شاهد بررسی شد. گروه کنترل از لحاظ سن، جنس و تعداد با گروه بیمار تطبیق داده شد. پلی مورفیسم ژن fas در افراد تحت مطالعه توسط تکنیک polymerase chain reaction-restriction fragment length polymorphism تعیین شد. بر روی داده های جمع آوری شده، آنالیزهای آماری توصیفی – تحلیلی انجام پذیرفت. در بررسی ژنوتیپی بیماران all در موقعیت 670-، تفاوت آماری معنی داری بدست آمد )001/0 (p=بطوری که فراوانی ژنوتیپ ag در این بیماران در مقایسه با گروه کنترل بیش از ژنوتیپ های هموزیگوت aa و gg بود. پس از تفکیک بیماران بر اساس جنس فراوانی ژنوتیپ ag در بیمارن مذکر (4/56%) بطور قابل ملاحظه ای بیشتر از افراد کنترل مذکر (3/19%) بود )002/0 (p=بعبارتی در کودکان مبتلا به all همراهی آلل آدنین و گوانین بطور همزمان در موقعیت 670- پروموتر ژن fas ، احتمالا بر ظرفیت اتصال فاکتور نسخه برداری stat-1 تاثیر می گذارد و سبب کاهش بیان ژن و افزایش بقای سلولهای نابالغ لنفوئیدی می گردد در نتیجه حضور هر دو آلل در کنار هم، خطر بروز all در کودکان را افزایش می دهد. عدم مشاهده ارتباط معنی دار در بیماران مونث می تواند به دلیل تعداد کم این بیماران (29 نفر) در مقایسه با بیماران مذکر (85 نفر) و در نتیجه کاهش قدرت تست آماری در تشخیص این تفاوت باشد. در بررسی ژنوتیپی بیماران all در موقعیت 1377- و پس از تفکیک بر اساس جنس نیز ارتباط معنی داری بین گروه کنترل و بیمار مشاهده نشد )78/0(p=. در بررسی آللی و هاپلوتیپی در این دو موقعیت نیز اختلاف آماری معنی داری مشاهده نگردید. مقایسه ژنوتیپ ag در موقعیت 670- و ژنوتیپ gg در موقعیت 1377- بطور همزمان، در بیماران all و گروه کنترل تفاوت آماری معنی داری نشان داد )02/0 (p=که حاکی از اثر ژنوتیپ های (gg 1377- / ag 670-) در افزایش شدت و بروز بیماری all کودکان بود. در مقایسه ژنوتیپی، آللی و هاپلوتیپی در بیماران aml در موقعیت 670- و 1377- تفاوت معنی داری میان گروه بیمار و گروه کنترل وجود نداشت. مقایسه میان فاکتورهای پیش آگهی و پلی مورفیسم های a/g670-،g/a 1377- در بیماران all، ارتباط میان وجود ناهنجاریهای کروموزومی و دارا بودن کبد بزرگ با ژنوتیپ هتروزیگوت ag در موقعیت 670- را نشان داد، بعبارتی حضور آلل a و g در کنار یکدیگر با پیش آگهی بد در این بیماران ارتباط داشت. سایر فاکتورهای پیش آگهی شامل سن، تعداد گلبولهای سفید و پلاکت و درصد بلاست خون محیطی و مغز استخوان، با ژنوتیپ های بدست آمده از پلی مورفیسم های a/g 670 و g/a 1377- در بیماران all ارتباطی نداشت. در این مطالعه تاثیر پلی مورفیسم های مورد نظر با پاسخ به درمان بیماران نیز مورد مطالعه قرار گرفت که همراهی معنی داری بین فاکتورهای مرتبط شامل مدت زمان خاموشی و حیات بیماران با فراوانی ژنوتیپ fas در موقعیت های a/g 670- و g/a 1377- مشاهده نگردید. در مقایسه میان فاکتورهای پیش آگهی مختلف و پلی مورفیسم های a/g670-،g/a 1377- در بیماران aml ارتباط معنی داری مشاهده نگردید. نتیجه گیری: در این مطالعه ژنوتیپ ag در موقعیت 670- با خطر ابتلا به لوسمی لنفوبلاستیک حاد در کودکان در ارتباط بود که می تواند نشاندهنده همراهی همزمان هر دو آلل a و g در ارتباط با کاهش اپوپتوز به واسطه fas در این نوع بدخیمی و در نتیجه بقاء بیشتر سلولهای سرطانی باشد. همچنین این ژنوتیپ در کودکان مبتلا به all با بزرگی کبد و ناهنجاری های کروموزومی و پیش آگهی نامطلوب همراه بود. نتایج حاصل از این مطالعه در بزرگسالان مبتلا به aml نشان داد که پلی مورفیسم های مذکور دارای ارزش پیش آگهی جهت پیش بینی شدت بیماری و یا پاسخ به درمان نیستند.